Als werkende ouder sta je vaak aan van het moment dat je opstaat tot het moment dat je naar bed gaat. Niet gek dus als je je soms overprikkeld voelt. Zeker als zwangere of ouder van jonge kinderen is het een veel voorkomend gevoel. We vertellen je in dit artikel wat prikkels zijn, wat overprikkeling is, de gevolgen er van en hoe je van het overprikkelde gevoel afkomt.
Wat zijn prikkels?
Prikkels zijn signalen of stimuli die ons lichaam en geest waarnemen uit de omgeving. Deze prikkels hebben invloed op onze zintuigen, emoties en gedrag. Prikkels kunnen zowel fysiek als mentaal zijn en kunnen positieve, neutrale of negatieve reacties oproepen. Ze zijn onder te verdelen in:
Fysieke prikkels: Alles wat je ziet, alles wat je hoort, alles wat je aanraakt, alles wat je ruikt, alles wat je proeft.
Emotionele prikkels: Sociale interacties door middel van gesprekken en lichaamstaal. Media: Boeken, films en sociale media. Omgevingsfactoren: Sfeer van een plek
Mentale prikkels: Informatie die je opneemt en gedachten.
Wat als je je overprikkeld voelt?
De hele dag bestaat voor je brein o.a. uit het verwerken van prikkels. Dat is iets wat je als mens gewend bent toch? Dus wat is dan precies overprikkeling? Overprikkeling ontstaat wanneer iemand 2zich overweldigd voelt door een overvloed aan prikkels vanuit de omgeving. De snelheid waarmee iemand overprikkeld raakt, verschilt per persoon door verschillende factoren.
Persoonlijkheidskenmerken, zoals sensitiviteit en introversie, spelen een belangrijke rol; hoogsensitieve personen en introverte mensen zijn vaak gevoeliger voor omgevingsprikkels.
Maar dat is niet het enige. Daarnaast kan het huidige stressniveau, zoals bestaande werk- of gezinsdruk, de gevoeligheid voor extra prikkels verhogen. Fysieke en mentale gezondheid, zoals vermoeidheid of angststoornissen, beïnvloeden ook hoe iemand reageert op prikkels. Niet gek dus dat je wellicht sinds een zwangerschap of zorgen voor jonge kind(eren) gevoeliger bent voor prikkels.
Omgevingsfactoren zijn ook bepalend voor de mate van overprikkeling. Die lego blokjes over de vloer of de constante bende in de keuken, of veel geluiden om je heen zijn wellicht ook herkenbaar als overprikkelingsfactor 😉 Maar niet alleen omgevingsfactoren van de kids, maar ook bijvoorbeeld drukke of chaotische plekken kunnen bijdragen aan dat overprikkelde gevoel.
Daarnaast zijn sociale interacties en emotionele belasting een oorzaak van overprikkeling. Langdurige of intense sociale situaties kunnen bijdragen aan overprikkeling, vooral voor mensen die introvert zijn of hoogsensitief.
Lees ook: Zo weet je of je kind overprikkeld is (en dit kun je doen)
Wat zijn klachten van overprikkeling?
Je kunt merken dat je toe bent aan ontprikkelen als je je moe, prikkelbaar of overweldigd voelt. Andere signalen zijn moeilijk kunnen concentreren, gevoelens van stress of angst, en fysieke symptomen zoals hoofdpijn of spierspanning. Ook als je moeite hebt om ‘af te schakelen’ na een lange dag, kan dit een teken zijn dat je overprikkeld bent en behoefte hebt aan ontprikkelen.
Soms lijkt het wel alsof overprikkeling en prikkels hippe woorden zijn van nu die opeens in opkomst zijn. Toch moet je deze signalen zeker serieus nemen. Overprikkeling kan op termijn leiden tot stress, burn-out, depressieve en andere psychische klachten
Zijn mensen nu sneller overprikkeld dan vroeger?
De opkomst van smartphones en sociale media heeft geleid tot een constante stroom van informatie, meldingen en communicatie. Dit maakt het moeilijker om momenten van rust te vinden en kan leiden tot een gevoel van overbelasting. Zeg nou zelf, hoe vaak staar je nog voor je uit of wacht je nog op de bus? Of bij het tosti apparaat?
Daarnaast hebben we tegenwoordig hogere verwachtingen van onszelf en heeft multitasking de mentale belasting verhoogd. Sociale druk en de vergelijking met anderen op sociale media dragen ook bij aan stress. Veranderingen in de werkomgeving, zoals open kantoorruimtes en hybride werkmodellen, helpen hier niet bij.
Hoe kun je ontprikkelen?
Oke, maar wat kunnen we hier tegen doen? Ontprikkelen is het proces van het verminderen van prikkels en stress om tot rust te komen. Ontprikkelen helpt dus om mentale vermoeidheid te verminderen, je welzijn te verbeteren en je in het algemeen wat beter in balans te voelen. Eigenlijk heeft ontprikkelen alles te maken met je hoofd leegmaken en het activeren van het parasympatisch zenuwstelsel.
Lees ook: 10 manieren om te ontprikkelen
Wordt vrienden met je parasympatisch zenuwstelsel
Het parasympathische wat nu? Het parasympathisch zenuwstelsel is een deel van jouw zenuwstelsel (startend in het brein) dat helpt het lichaam te ontspannen en herstellen na stress of inspanning. Het staat bekend als het “rust- en herstel”-systeem omdat het werkt om het lichaam weer in balans te brengen nadat het sympathische zenuwstelsel – het deel dat actief wordt bij stress en zorgt voor de “vecht- of vluchtreactie” – heeft gewerkt.
Het parasympathisch zenuwstelsel begint deels in het brein, maar strekt zich uit door het hele lichaam. Het werkt via zenuwbanen die vanuit de hersenen en het ruggenmerg naar verschillende organen lopen.
De belangrijkste zenuw in het parasympathisch systeem is de nervus vagus, die in de hersenstam begint en signalen stuurt naar belangrijke organen zoals het hart, de longen en het spijsverteringsstelsel.
Belangrijke functies van het parasympathisch zenuwstelsel zijn:
- Verlagen van de hartslag
- Bevorderen van spijsvertering
- Verminderen van de ademhalingsfrequentie
- Stimuleren van rust en herstelprocessen in het lichaam
Het speelt dus een cruciale rol in het brein, maar werkt door verbindingen in het hele lichaam om rust en herstel te bevorderen. Door dit systeem te activeren, bijvoorbeeld via ademhalingsoefeningen of ontspanningstechnieken, kan je sneller tot rust komen en stress verminderen.
Headerbeeld: Canva