Het kan niemand ontgaan zijn: alles wordt duurder. Een groot deel van de gezinnen in Nederland geven aan het moeilijker te hebben in deze tijden. Maar als je een alleenstaande moeder bent en je financiële lasten niet kunt delen met een partner, is rondkomen vaak een nóg grotere uitdaging. Dat moet in een land als Nederland toch beter kunnen?
Heftige cijfers
Het CBS meldt dat 1 op de 6 kinderen in ons land opgroeit in een eenoudergezin. Dit aandeel is de afgelopen decennia flink gestegen. Er zijn zo’n 500.000 alleenstaande ouders in Nederland. In het merendeel (89%) van de eenoudergezinnen is de vrouw de betreffende ouder. Bij sommige van deze gezinnen is de vader nog wel in beeld, maar woont het kind geheel of grotendeels bij de moeder.
Uit de cijfers blijkt ook duidelijk dat alleenstaande ouders veruit het grootste risico lopen op armoede. De kans dat kinderen uit een eenoudergezin in armoede terechtkomen is maar liefst vijf keer zo hoog als voor kinderen die opgroeien met beide ouders. Dat zijn hele heftige cijfers, als je het ons vraagt.
Dan ga je toch meer werken
De meest voor de hand liggende oplossing om meer financiële vrijheid te krijgen? Makkelijk gezegd: meer gaan werken. Maar, in de praktijk is dit voor alleenstaande moeders vaak niet te doen. Het combineren van de dagelijkse zorgtaken met méér werk is voor hen een grotere uitdaging dan voor ouders met een partner.
Ervaringsdeskundige Eva Yoo Ri Brussaard legt in het boek ‘Er is een land waar alleenstaande moeders willen wonen’ uit dat er sprake van gestapelde problematiek. Alleenstaande moeders zitten vaak klem tussen werk, beleid en zorg. Ze kunnen vaak niet méér uren werken, omdat ze in hun eentje verantwoordelijk zijn voor de opvang van hun kind. Kinderopvang buitenshuis is niet te betalen en binnen hun netwerk is zeker niet altijd de mogelijkheid om hun kinderen onder te brengen. Te weinig inkomen kan ervoor zorgen dat woonkosten niet meer betaald kunnen worden, waardoor schulden ontstaan.
Zo komen sommige alleenstaande moeders steeds dieper in die negatieve spiraal. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen die in armoede moeten leven vaker met gezondheidsproblemen kampen, zowel geestelijk als lichamelijk. Om aandacht te vragen voor deze kwestie richtte Eva in 2008 de stichting Single SuperMom op. Deze stichting zet zich in voor het versterken van de positie van alleenstaande ouders. Dit doet Single SuperMom door te lobbyen in de politiek voor verandering én door het bieden van een platform aan alleenstaande ouders, waar zij steun en advies krijgen.
Een paar tientjes leefgeld
Op welk punt kun je eigenlijk zeggen dat je in armoede leeft? Hoeveel geld heb je dan nog feitelijk om rond te komen? Wij vroegen het aan de Voedselbank. Hoe wordt daar beslist of iemand in aanmerking komt voor de ondersteuning? De Voedselbank kijkt nauwgezet naar alle vaste inkomsten en uitgaven van de klant. Een voorbeeld: als je als alleenstaande moeder met 2 kinderen gebruik wilt maken van de Voedselbank, heb je minder dan 520 euro ‘leefgeld’ per maand te besteden. Dat betekent dus per week dus nog geen 43 euro per persoon. 43 euro voor boodschappen, verzorgingsartikelen, kleding, cadeaus, sporten, etc.
De Voedselbank is er puur ter ondersteuning: het voedsel dat je er kunt krijgen is bedoeld als aanvulling, aangezien het niet afdoende is voor de hele week. De locaties van de Voedselbanken zijn voor veel producten afhankelijk van restproducten van de supermarkten en van financiële donaties. Daar worden sterk gewilde, vaak dure producten van gekocht, zoals wasmiddel, shampoo, deodorant en luiers. De Voedselbank ziet de laatste jaren een toename van alleenstaande ouders onder haar clientèle, waarvan het overgrote deel vrouw is.
Vaak is het afhankelijk van de woongemeente wat er verder nog beschikbaar is voor gezinnen met een laag inkomen. Zo kunnen kinderen bijvoorbeeld op zwemles of bij een sportclub met korting. En wat doe je als je geen geld hebt voor die dure, maandelijks noodzakelijke menstruatieproducten? Op heel veel (discrete) plekken in Nederland vind je nu kastjes waar vrouwen gratis maandverband en tampons kunnen pakken. Dit is een voorbeeld van vele prachtige initiatieven, maar het blijft onzeker en stressvol om geen garantie te hebben op basale levensbehoeften.
Preventieve oplossingen in plaats van pleisters
Wat zouden waardevolle veranderingen zijn voor alleenstaande moeders? Single SuperMom pleit voor preventieve oplossingen, in plaats van een pleister op de zere wond. Vaak komen instanties – denk aan schuldsanering en Jeugdzorg – pas in beeld als een moeder al in behoorlijk wat ellende verkeert. Maar door te investeren in de kansen voor alleenstaande moeders, aldus Single SuperMom, kunnen zij een betere positie in de maatschappij verwerven. En dat bespaart de maatschappij op de lange termijn óók weer geld.
Zo zou gratis kinderopvang deze moeders de kans kunnen bieden om meer uren te werken, of een opleiding te volgen om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Voldoende betaalbare en geschikte huisvesting is een ander belangrijk punt. Ook een netwerk voor alleenstaande moeders is essentieel; niet alleen voor support en advies, maar ook voor praktische ondersteuning.
Lees ook: Hoe kun je als werkende ouder het beste stemmen?
Wij vroegen onze columnist Irene, zelf alleenstaande / alleengaande moeder, om een reactie:
“Ik zit inmiddels gelukkig in de luxepositie dat Luka naar school gaat en dat ik zelfstandig ondernemer ben, met meer dan genoeg werk, en dat ik mijn werktijden helemaal om het moederschap heen kan plannen en meestal vanuit huis. Oftewel: ik kan én fulltime moederen én fulltime werken (40+ uur per week). Hoe anders is dat als je werk hebt dat je niet vanuit huis kunt doen. Dan moet je baan maar net binnen schooltijd passen – anders moet je óf een wel heel goed sociaal vangnet hebben óf geld neertellen voor de BSO. Hetzelfde, maar dan nog lastiger, geldt natuurlijk als je kind nog niet naar school toe gaat. Dan heb je als alleenstaande moeder in de basis simpelweg geen vrije tijd en dus geen vrije uren om te werken. Het kinderdagverblijf komt dan al gauw om de hoek kijken en we weten allemaal hoe duur dat is.
Toen Luka kleiner was, was het voor mij ook niet eenvoudig. Ik zat toen nog in loondienst en hoewel mijn werkgever heel flexibel en meedenkend was, was 32 uur werken de absolute max (nog steeds veel!) en dan nog ging meer dan de helft van mijn salaris op aan de huur. In de avonduren deed ik freelance klusjes ernaast om wat geld over te houden voor leuke dingen. Als ik terugdenk aan die tijd, denk ik wel: jeetje. Maar tegelijkertijd weet ik dat er zoveel alleenstaande moeders zijn die in een nog veel moeilijker schuitje zitten. Ik hoop dat zij op een dag op dezelfde manier kunnen terugkijken als ik: vanuit een goede, stabiele financiële situatie en vooral met heel veel trots. We doen het maar mooi in ons eentje.”
Eén reactie
Even wat frustratie van mij afschrijven,
Hier als alleenstaande moeder van 3 jonge kinderen heb ik altijd fulltime gewerkt en kom nu al tijden niet meer aan het werk, waarbij ik mijn werkelijk waar gek solliciteer.
Want: een gat in het cv.
“Oeh, dat is eng”, dus kom je vrijwel direct al op DE nee-stapel.
Na jarenlang hard fulltime te hebben gewerkt, daarnaast voor alles en iedereen te zorgen en daarbij alles financieel op de schouders te dragen, ben ik straks alles kwijt waar ik al die jaren juist zo hard voor heb gewerkt. Mogelijk ben ik spoedig genoodzaakt het huis te verkopen + verder te leven op een houtje.
Je wordt ermee geconfronteerd dat je niet uit die overlevingsstand komt waar je in zat, iets waarvoor je het gat in je cv “inbouwde”. De rust die je hiermee bewust wou nemen voor jezelf en gezin is uiteindelijk nu je achilleshiel geworden en merkt dat je steeds verder in de shit zakt.
Bij werkgevers kom je in het sollicitatieproces werkelijk waar niks verder en ben bijdehand genoeg in het contact aangaan, recruiters bellen. Heb je positieve gesprekken, geven ze je hoop, maar laten je uiteindelijk alsnog vallen.
Er bijvoorbeeld alleen even tussenuit te kunnen om je kinderen van school te halen is namelijk rampzalig!
Ook grote bedrijven die volgens hun prachtige visie en missie in hun vacatureomschrijving respect en begrip voor de mens/gezin uitspreken, laten je puntje bij paaltje vallen als een baksteen of doen er nog een schepje bovenop zodra ze ontdekken dat je het allemaal alleen doet.
Van een: “laat je kind van 5 maar naar huis lopen”, tot het vragen van 100% flexibiliteit van de werknemer, waarbij je werkgever bereid is 0,0% flexibiliteit terug te geven.
Of dit proces van werk zoeken en incasseren van afwijzingen niet zwaar genoeg is, werkt het vooruitzicht dat je hierdoor krijgt ook niet bepaald mee + het schaadt je zelfvertrouwen en hebt het gevoel dat je niets waard bent, uitgekotst als moeder en dan heb je het nog niet eens over wat zoiets voor een kind betekent of wat je thuis allemaal nog meer te doen hebt.
Om dan ook nog van een deel NL-mensen te horen te krijgen “dat het allemaal een keus is”.
Daarnaast, wanneer je net teveel of te kort inkomen hebt, valt bepaalde steun weg waardoor je diverse kosten/naheffingen in je nek krijgt. Werk je iets meer dan zit je kind de hele week op de BSO en moet je d’r achteraf nog flink zelf voor bijleggen ook (terwijl je al iets meer bent gaan werken) en lever je dit dus indirect weer in op basis van de BSO kosten.
Ja, ho even, zo kom je dus niets vooruit en komen er dus ook steeds meer en meer kinderen op de BSO te zitten. Ik wil ook in de gelegenheid zijn m’n kinderen te zien en op te voeden.
Ik en m’n kinderen hebben ook hun behoeften en ben er ook echt niet een die haar handje op houd hoor.
Dan heb je je kind al $#&vroeg voor schooltijd op de BSO, gaan ze vanuit daar naar school (want jij werkt + reistijd).
Kids gaan vanuit school direct door naar de BSO om vervolgens als laatste van de BSO opgehaald te worden (want jij werkt en reistijd).
Vervolgens sjees je naar huis en zit je direct aan de eettafel, want na eten gaan ze allen douchen + tandenpoetsen en met een verhaaltje te bed…
Whooptiedoo!
Nou, ’t is gewoon zo sneu…
Voor zulk gezinsleven pas ik.
We hebben iets door te geven, we zijn mens, geen machine.
Vanuit werkgeversperspectief kan ik best meedenken.
Het zou gewoon ook zo fijn wanneer een werkgever vanuit maatschappelijk oogpunt ook zo begripvol zou kunnen kijken naar de combinatie van werk met de zorg thuis voor onze kinderen, onze toekomst.