Het zal je niet ontgaan zijn: er is een hoop onrust ten aanzien van kinderopvang in Nederland. Een tijdje geleden schreven we al over de grote personele tekorten, waardoor veel ouders noodgedwongen minder zijn gaan werken. Een nieuw onderzoek naar de winstgevendheid in de kinderdagopvang maakt nu de tongen los. Commerciële kinderopvang blijkt duurder dan niet-commerciële opvang. Alhoewel kinderopvang wellicht over een paar jaar bijna gratis wordt, is men toch bang voor negatieve gevolgen voor ouders.
De kinderopvang in Nederland is eigenlijk best een bijzondere branche. Enerzijds is de sector zelfstandig: kinderopvangorganisaties mogen zelf hun tarieven bepalen. Tegelijkertijd heeft de Rijksoverheid ook flink wat invloed door het vaststellen van regelgeving binnen de kinderopvang én het financieren van kinderopvangtoeslag. In de praktijk worden de kosten van de opvang voor een derde betaald door ouders, een derde via de werkgeverspremie en een derde door de overheid.
In 2022 werd het een veelbesproken onderwerp onder werkende ouders: de uurtarieven van de kinderdagopvang zouden in 2023 flink gaan stijgen. Vooral mensen met een lager of middeninkomen leken hiervan de dupe te worden. In december 2022 maakte de overheid bekend wat water bij de wijn te willen doen: de kinderopvangtoeslag werd verhoogd. Hiermee werd het probleem helaas niet volledig verholpen, want de prijzen van de opvang blijken hoger dan het bedrag waarover de toeslag wordt uitgekeerd.
Het moet dus anders, vindt ook het kabinet. Het kinderopvangstelsel gaat op de schop. Binnen een paar jaar wordt kinderopvang nagenoeg gratis – onlangs is dit uitgesteld van 2025 naar 2027. De kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft en er komt een inkomensafhankelijke vergoeding ter hoogte van 96%. Met deze grote wijzigingen zou de kinderopvang beter betaalbaar én overzichtelijker worden.
Ook voor zzp’ers/ondernemers lijkt dit een uitkomst: vanwege de variatie in inkomsten moeten zij binnen het huidige stelsel continu hun gegevens aanpassen, zodat ze niet te veel of te weinig toeslag ontvangen. Bovendien vindt het kabinet dat meer werken beloond moet worden.
Maar meer steun van de overheid zou ook een averechts effect kunnen hebben: kinderopvangorganisaties verhogen mogelijk hun tarieven, waardoor de inkomensverschillen uiteindelijk alleen maar groter worden. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vond het daarom essentieel om beter inzicht te krijgen in de kinderopvangbranche. In opdracht van het ministerie voerde SEO Economisch Onderzoek onlangs een marktscan uit, om de marktwerking en de verschillende financieringsvormen binnen de kinderopvang in beeld te brengen.
Het onderzoek van SEO richtte zich met name op de grote kinderopvangorganisaties, waaronder commerciële organisaties die streven naar kortetermijnwinst. 60 procent van de kinderopvang in Nederland bestaat uit organisaties met een winstoogmerk. Dat principe alleen al stoot veel ouders tegen de borst.
Uit een enquête van Ouder en Onderwijs en Voor Werkende Ouders blijkt dat 72 procent van de ouders van mening is dat winst weer geïnvesteerd moet worden in de kinderopvang. De opvang van kinderen zou geen verdienmodel moeten zijn; eventuele winst moet geïnvesteerd worden in de kwaliteit van de kinderopvang en niet bijvoorbeeld ten gunste komen van bijvoorbeeld bestuurders.
Weer terug naar het onderzoek van SEO naar de marktwerking in de kinderopvang. Wat blijkt? Commerciële kinderopvang is flink duurder. Het verschil in uurtarief met niet-commerciële organisaties kan oplopen tot ongeveer 70 cent. In het onderzoek is verder niet gekeken naar de oorzaken van het prijsverschil.
De duurste kinderopvangorganisaties worden beheerd door private equity-firma’s, oftewel investeringsfondsen. Zo’n 12 procent van het totale aanbod aan kinderdagopvang in Nederland valt hieronder. Dat lijkt misschien niet enorm veel, maar in sommige gemeenten hebben deze bedrijven een groot marktaandeel, in een enkel geval zelfs boven 50 procent. In Nederland zijn vier relatief grote kinderopvangondernemingen deels in handen van private equity: Partou, Babilou Family, Samenwerkende Kinderopvang en CompaNanny.
Terwijl deze private equity-organisaties 9,58 euro per uur vragen, vraagt een ‘gewone’ commerciële kinderopvang 9,45 euro en een niet-commerciële kinderopvang 8,89 euro. Volgens het onderzoek hebben de duurdere kinderopvangorganisaties een groter aanbod in wijken waar de inkomens bovengemiddeld zijn. Hoewel de oorzaken van de prijsverschillen dus niet specifiek zijn onderzocht, blijkt wel dat deze opvangorganisaties minder vaak tekortkomingen laten zien bij inspecties. Tegelijkertijd is het personeelsverloop er groter in vergelijking met niet-commerciële dagopvangorganisaties.
De bevindingen uit het onderzoek zorgen voor onrust onder ouders, maatschappelijke kinderopvangorganisaties en experts, zeker in aanloop naar de stelselwijziging in 2027. Men is bang dat de commerciële kinderopvangorganisaties de prijzen nog meer verhogen, omdat de overheid ouders straks meer financiële ondersteuning biedt. Er is nu al een verschil tussen het tarief dat organisaties vragen en het tarief dat de overheid vergoedt aan ouders. Dat verschil zal alleen maar groter worden als commerciële organisaties de hogere subsidie via hogere prijzen omzetten in hogere winsten. Daarnaast hebben niet alle ouders ruime keus in kinderopvang vanwege de locatie, wachtlijsten en andere factoren.
Wat is dan de oplossing? De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) roept op tot het vaststellen van een prijsplafond. “De prijsverschillen zijn nu al groot en zullen verder oplopen. Een prijsplafond is een doeltreffende, eenvoudige oplossing én de beste garantie dat geld dat voor kinderopvang is bedoeld, ook daadwerkelijk bij kinderen terecht komt. (…) Zonder plafond groeit de kansenongelijkheid in Nederland, want lang niet alle ouders kunnen meer betalen dan de boogde 4 procent”, aldus Loes Ypma, voorzitter van de BMK. Maar niet iedereen ziet een prijsplafond als juiste maatregel. Sommige partijen vrezen dat kleinere opvangbedrijven hierdoor verdwijnen.
Er is dus nog genoeg werk aan de winkel tot aan de stelselwijziging van 2027. Het ministerie van SZW laat een nieuw onderzoek uitvoeren naar de juiste maatregelen om risico’s van eventuele tariefstijgingen te voorkomen. Wij houden jullie op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen en welke consequenties die hebben voor jou, als werkende moeder.
Als moeder wil je natuurlijk het beste voor je kind, maar tegelijkertijd is het ook belangrijk om aan jezelf te werken. Veel moeders kiezen ervoor
Wil je eens een keer wat anders bezoeken dan een speeltuin, dierentuin of zwembad? Er zijn talrijke prachtige kastelen in Nederland, die ook nog eens
Geef je nog steeds borstvoeding? En slaapt hij al door? Nee, als je hem telkens de borst geeft als hij wakker wordt, dan snap ik
Het ultieme momentje voor jezelf, wekelijks in je inbox? Yes! Elke maandag sturen we je 3 bite-sized stukjes content, speciaal voor jou geselecteerd. Perfect voor als je 5 minuutjes voor jezelf hebt op de bank, in bed of – tja, laten we maar gewoon eerlijk zijn ;) – op de wc.
Geen standaard nieuwsbrief, maar elke week jouw portie me-time. Mails om naar uit te kijken, voor en door zakenmama’s.
